Αλέξανδρος Κορυζής: Ο πρωθυπουργός από τον Πόρο

Tην Μεγάλη Παρασκευή 18 Απριλίου 1941, βρέθηκε στο σπίτι του στην Αθήνα νεκρός ο πρωθυπουργός από τον Πόρο.
Η Εβδομάδα των Παθών του 1941 έμελλε να σημαδέψει την νεοελληνική ιστορία με ένα σκοτεινό πολιτικό θρίλερ, που κατάληξε σε τραγωδία με ήρωα και ταυτόχρονα θύμα έναν ποριώτη πολιτικό. Λίγες μέρες πριν την παράδοση της χώρας στου Γερμανούς κατακτητές, ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κορυζής, έδωσε – σύμφωνα με τις επίσημες πηγές – τέλος στη ζωή του, με δύο σφαίρες στην καρδία.

Ο θάνατος της μητέρας του γκρέμισε τον κόσμο του…
Ο Αλέξανδρος Κορυζής γεννήθηκε στον Πόρο το 1885. Αρβανίτικης καταγωγής, αλλά από αριστοκρατική στόφα, ο Αλέξανδρος, ήταν γιος του παλαίμαχου πολιτικού Γεωργίου Κορυζή, που είχε διατελέσει βουλευτής και δήμαρχος Πόρου από το 1895 μέχρι το 1899.
Τα παιδικά του χρόνια στον Πόρο, σημαδεύτηκαν από τον χαμό της μητέρας του Αικατερίνης το γένος Αθανασίου Μισυρλή, η οποία πέθανε όταν ο Αλέξανδρος ήταν 7 χρονών.

Σπούδασε νομικά και το 1903 σε ηλικία μόλις 18 χρονών διορίσθηκε υπάλληλος στην Εθνική Τράπεζα, της οποίας έγινε υποδιοικητής το 1928. . Το 1929, χρονιά του οικονομικού κραχ, ο Κορυζής ίδρυσε την Αγροτική Τράπεζα και χρημάτισε πρώτος πρόεδρος της.
Το 1936, ο δικτάτορας Ιωάννης Μεταξάς τού ανέθεσε το Υπουργείο Κοινωνικών Υπηρεσιών.

Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας …αυτοκτονίας
Στα τέλη του Ιανουαρίου του 1941, με το ξαφνικό θάνατο του Μεταξά καταρρέει και η δικτατορία του. Δεν υπήρχε διάδοχος ικανός να συνεχίσει τη δικτατορία αυτή και φυσικά δεν είχε γίνει καμία σκέψη για τη διαδοχή του. Ο Γεώργιος Β’ παίρνει στα χέρια του όλη την εξουσία, σε μια στιγμή που ο πόλεμος συνεχιζόταν στην Αλβανία και οι Γερμανοί, ήταν πια έτοιμοι να χτυπήσουν την Ελλάδα.
Ο βασιλιάς ορίζει πρωθυπουργό τον Κορυζή στις 29 Ιανουαρίου. Αυτή ήταν άλλωστε και η επιθυμία των Άγγλων. Η νέα κυβέρνηση του Ποριώτη πολιτικού αντιμετωπίζει κρίσιμα προβλήματα: τη συνέχιση του πολέμου, τις πιέσεις των Άγγλων για την μεταφορά των αγγλικών δυνάμεων στη Μακεδονία και την άμεση απειλή της Γερμανικής επίθεσης.
Η κατάσταση ήταν τρομερά δύσκολη και ο τεχνοκράτης Κορυζής δεν ήταν αρκετά έμπειρος για να την αντιμετωπίσει.
Στο πολεμικό μέτωπο ο αρχιστράτηγος Αλ. Παπάγος έρχεται σε σύγκρουση με τα αγγλικά σχέδια για την εγκατάσταση των αγγλικών δυνάμεων στη Μακεδονία και φυσικά έρχεται σε σύγκρουση τόσο με τον βασιλιά όσο και με την κυβέρνηση Κορυζή.

Στις 6 Απριλίου, ο Κορυζής, απέρριψε το αίτημα των Γερμανών, για απομάκρυνση των βρετανικών στρατευμάτων από την χώρα και η Βέρμαχτ άρχισε την επίθεση της. Μέσα σε δέκα ημέρες, η Ελλάδα είχε αρχίσει να καταρρέει και η μισή χώρα βρίσκονταν ήδη στα χέρια των εισβολέων.

Στις 18 Απριλίου 1941 γίνεται στο Τατόι κοινή σύσκεψή Άγγλων, ελληνικής κυβέρνησης και βασιλιά. Οι Άγγλοι επιμένουν πως μπορεί κρατηθεί γραμμή άμυνας στις Θερμοπύλες, γεγονός που δεν βρίσκει σύμφωνο τον Παπάγο. Την ίδια μέρα στις 2μ.μ. συγκαλείται η μοιραία για τον Κορυζή, σύσκεψη στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία» για να εκτιμηθεί η πολεμική κατάσταση.
Ακολούθησε κατ’ ιδίαν συνομιλία του Κορυζή με τον βασιλιά Γεώργιο. Το τι ειπώθηκε ακριβώς σ’ αυτήν την συνομιλία του με τον βασιλιά δεν έγινε ποτέ γνωστό.
Μετά τη συνομιλία των δυο ανδρών, ο Κορυζής βγήκε συντετριμμένος και πήγε σπίτι του, όπου λίγες ώρες αργότερα, βρέθηκε νεκρός στο δωμάτιο του με δυο σφαίρες στην καρδιά, ακολουθώντας το παράδειγμα του Ούγγρου συνάδελφού του Τελέκυ, που είχε τινάξει τα μυαλά του στη Βουδαπέστη 16ημέρες νωρίτερα.

Στην επίσημη εκδοχή, σύμφωνα με την Ιστορία του ΓΕΣ, αναφέρεται: “Ο Πρωθυπουργός Κορυζής παρίστατο αμηχανών και μετά το πέρας της συσκέψεως, αναβληθείσης της λήψεως αποφάσεως, επρότεινε την ανάληψιν της Κυβερνήσεως υπό άλλων προσώπων, περισσότερο δυναμικών, εννοών τους στρατιωτικούς. Ο Βασιλεύς εδήλωσεν ότι θα σκεφθή, αλλ’ ήτο προφανές από της στιγμής ταύτης ότι ο Πρόεδρος της Κυβερνήσεως υφίστατο εσωτερικόν κλονισμόν. Πιστός θιασώτης ελληνοβρεττανικής συμφωνίας και μη κατωρθώσας να πείση εαυτόν εάν επέστη ή ου η στιγμή της μεταφοράς της έδρας της Κυβερνήσεως εις Κρήτην, βαρυαλγής δε προ της διαφαινόμενης ως επικειμένης μεγάλης καταστροφής, ήτις επεκρέματο επί της χώρας, απεχώρησε τεταραγμένος και μεταβάς εις την οικίαν του απεσύρθη αμέσως εις το ιδιαίτερον δωμάτιόν του, ένθα ηυτοκτόνησε βληθείς διά δύο σφαιρών περιστρόφου”.

Από τότε, έχουν γραφεί πολλές αναλύσεις για το σκοτεινό παρασκήνιο που προηγήθηκε του θανάτου του Κορυζή. Παρασκήνιο, που περιελάμβανε δραματικά τηλεγραφήματα στρατιωτικών από το μέτωπο, που μιλούσαν για παράδοση και κατ’ ιδίαν κατηγορίες για προδοσία.
Το σίγουρο είναι ότι ο Κορυζής εκείνο το βράδυ συγκρούστηκε με τον βασιλιά πίσω από κλειστές πόρτες. Όμως για τι ακριβώς συγκρούστηκαν;
Για πολλούς ιστορικούς, ο Κορυζής δεν κατάφερε να επιβάλει την βρετανική γραμμή στους στρατηγούς. Ήταν η επιλογή των Άγγλων και μη μπορώντας να αντέξει το βάρος των πιέσεων, κατέρρευσε και οδηγήθηκε στην αυτοκτονία. Για άλλους, επικρατέστερη είναι η θεωρία της δολοφονίας του άτυχου πρωθυπουργού από πράκτορες της βρετανικής ιντέλιτζεντς, για παραδειγματισμό προς αυτούς που τολμούν να «παίξουν» με την Μεγάλη Βρετανία.
Ευαισθησία ή η συνηθισμένη κατάληξη των ανθρώπων που δούλευαν για την Ιντέλιτζεντς Σέρβις;
Κανείς δεν έλυσε αυτό το μυστήριο.

Πηγές:

1. Ιστορία του ΓΕΣ, Το τέλος μιας εποποιίας, Απρίλιος 1944
2. Οι μιγάδες της νεοελληνικής ιστορίας – Νίκος Βεργίδης
3. Η ιστορία της Ελλάδας 20ος Αιώνας – Τόμος Β’ – Περικλής Ροδάκης
4. Ιστορία της σύγχρονής Ελλάδας 1941-1974 – Σόλων Γρηγοριάδης